Աշուն նախագիծ

Logo from Anahit Harutyunyan

Понятие экологии

Нажмите тут 

Золотое сечение

Voske hatum from Anahit Harutyunyan

Մովսես Խորենացի:Ողբ

Ողբում եմ քեզ, հայոց աշխարհ,ողբում եմ քեզ, բոլոր հյուսիսային ազգերի մեջ վեհագույնդ, որովհետև վերացան թագավորդ ու քահանադ, խորհրդականդ ու ուսուցանողդ, վրդովվեց խաղաղությունը, արմատացավ անկարգությունը, խախտվեց ուղղափառությունը, հիմնավորվեց տգիտությամբ չարափառությունը։

Խղճում եմ քեզ, Հայաստանյայց եկեղեցիդ բեմիդ բարեկարգությունից անշքացած քաջ հովվից և հովվակցից զրկված։ Այլևս չեմ տեսնում քո բանավոր հոտը դալար տեղում և հանգիստ ջրերի մոտ սնվելիս և ոչ էլ փարախի մեջ հավաքված՝ գայլերից զգուշանալու համար, այլ ցիրուցան եղած անապատներում և գահավեժ տեղերում:
Երանի՜ առաջին և երկրորդ փոփոխություններին, որովհետև եղավ մի ժամանակ, որ փեսան և խաչեղբայրը հեռացան, բայց դու, հարսդ, համբերեցիր, ողջախոհությամբ պահելով ամուսնությունդ։ Մյուս անգամ էլ, երբ մեկը սիրեկանի նման հանդգնաբար հարձակվեց քո անարատ առագաստի վրա, դու, հարսդ, չապականվեցիր, թեպետ բռնի կերպով փեսան վտարվեց, երբ ընդվզող որդիները իրենց ծնողին անարգեցին, նման այն խորթերին, որոնք արժանապես անարգում են օտար հորը և եկվոր խորթ հորը, բայց դու այս անգամ էլ ամեն բանով լքված չմնացիր, ակնկալելով քո (փեսայի) դարձին, դու հովվակցի ձեռքով մանուկներիդ փայփայեցիր, ոչ ինչպես տեգերոջ, այլ ինչպես նույն զավակների տեր երկրորդ հոր ձեռքով։ Իսկ այս երրորդ անգամ հեռանալիս՝ այլևս չկա դարձի ակնկալություն, որովհետև մարմնից բաժանվեց իր ընկերոջ ու գործակցի հետ։
Նրանց համար լավ է Քրիստոսի հետ բնակվել, Աբրահամի գոգում հանգչել և հրեշտակների խմբերը տեսնել: Բայց դու ես, որ այրիությանդ մեջ առանց հոգացողի մնացիր, և մենք ենք խղճալի, որ զրկվեցինք հայրական խնամակալությունից։ Որովհետև այնպես չէ (մեր վիճակը), ինչպես հնում այն (իսրայելացիների) ժողովուրդը, այլ մեր թշվառությունն ավելի է։ Որովհետև Մովսեսը վերացվում է, բայց Հեսուն չի հաջորդում, որ առաջնորդի դեպի Ավետյաց երկիրը։ Ռոբովամն իր ժողովրդից մերժվեց, բայց նրան փոխարինեց Նաբատի որդին, և աստծու մարդուն ոչ թե առյուծը ոչնչացրեց, այլ հիսուն տարիքը։ Եղիան համբարձվեց, բայց Եղիսեն չմնաց կրկնակի հոգով՝ Հեուեին օծելու, այլ դեռ Ազայելն էլ հրավիրվեց Իսրայելին կոտորելու, Սեդեկիան գերի տարվեց, բայց չկա Զորաբաբելը, որ տերությունը նորոգի։ Անտիոքոսը հարկադրում է թողնել հայրենի կրոնը, բայց Մադաթիան չի դիմադրում, պատերազմը մեզ շուրջանակի պաշարել է, բայց Մակաբեն չի փրկում։ Այժմ ներսը կռիվներ, դրսից արհավիրք, արհավիրք հեթանոսների կողմից և կռիվներ հերձվածողների կողմից, և չկա այն խորհրդականը, որ խրատեր և պատերազմի պատրաստեր։ Ավա՜ղ այս զրկանքներին, ավա՜ղ այս թշվառ պատմությանը։ Ի՜նչպես դիմանամ այս ցավերին, ի՜նչպես ամրապնդեմ միտքս ու լեզուս և հայրերիս հատուցեմ խոսքով ծնունդի և սնունդի փոխարեն։ Որովհետև նրանք ինձ ծնեցին և սնեցին իրենց տված ուսումով և ուրիշների մոտ ուղարկեցին կատարելագործվելու։ Եվ մինչ նրանք սպասում էին մեր դարձին, որ փառավորվեին իմ ամենիմաստ գիտությամբ և լիակատար պատրաստությամբ, և մենք էլ Բյուզանդիայից շտապ–շտապ դիմելով, հույս ունեինք հարսանիքում պարել, խիզախ և արագ շարժումներով, և առագաստի երգեր երգել, այժմ, այդ ուրախության փոխարեն, գերեզմանի վրա ողբեր եմ ասում, ողորմելի հառաչելով, նույնիսկ չհասցրի տեսնել նրանց աչքերի փակվելը, լսել նրանց վերջին ձայնն ու օրհնությունը։
Այսպիսի վշտով խեղդվում եմ, մեր հոր կարոտով մաշվում։ Ո՞ւր է այն քաղցր աչքերի հանդարտությունը ուղիղների համար և ահավորությունը շեղվածների համար, ո՞ւր է այն զվարթ շրթունքների ժպիտը լավ աշակերտներին հանդիպելիս, ո՞ւր է այն բարյացակամ սիրտը, որ հետևողներ է գրավում, ո՞ւր է երկայն ճանապարհները հեշտացնող հույսը, նեղություններից հանգստացողը, կորավ ժողովուրդը, ծածկվեց նավահանգիստը, լքեց օգնականը, լռեց խրախուսիչ ձայնը։
Ո՞վ այսուհետև պետք է հարգի մեր ուսումը, ո՞վ պետք է ուրախանա իր՝ աշակերտիս առաջադիմությամբ, ո՞վ հայրական զվարճությունը պիտի արտահայտի՝ մասամբ իր որդուց հաղթվելով։ Ո՞վ պետք է զսպի առողջ վարդապետությանը հակառակ դուրս եկողների հանդգնությունը, որոնք ամեն բանով քանդված ու քայքայված շատ ուսուցիչներ են փոփոխում և բազմաթիվ գրքեր, ինչպես ասաց հայրերից մեկը, ամեն խոսքի առթիվ նրանք հավասարապես նեղանում են, և մարդկանց համար չար օրինակ են դարձնում մեզ ծաղրելն ու արհամարհելը, իբրև անհաստատ և որևէ պիտանի արվեստից զուրկ: Ո՜վ պետք է նրանց պապանձեցնի սաստելով և մեզ սփոփի գովելով և չափ դնի խոսքի և լռության:
Երբ մտածում եմ այս բաների մասին, սիրտս հառաչում և արտասվում է և ցանկանում եմ տխրալից և սգավոր խոսք ասել։ Եվ չգիտեմ ի՞նչպես հորինեմ իմ ողբը, և կամ ո՞ւմ արտասվեմ. արդյոք իմ թշվառ մանուկ թագավորի՞ն, որ վատթար խորհրդակցությամբ իր ցեղով հանդերձ դեն նետվեց և նախքան մահով մեռնելը անարգաբար աթոռից կործանվեց, թե ինձ, որի գլխից վերցվեց փառավորող գեղեցիկ կյանքին օգտակար պսակը, արդյոք իմ հո՞րն ու քահանայապետին, այն վսեմ մտքին, որ ուր գնում, տանում էր կատարյալ խոսքը, որով կառավարում էր և բարեկարգում, և սանձերը բուռը հավաքած՝ ուղղություն էր տալիս դեմքերին ու սանձահարում էր օտարոտի լեզուները, թե ինձ, նրա հոգու խանդից զրկվածիս ու տնանկիս, արդյոք իմ ծնողի՞ն, այն վարդապետության աղբյուրը, որ ոռոգում էր արդարությունը և իբրև հեղեղ դուրս էր քշում ամբարշտությունը, թե ինձ, նրա խրատները խմելու ծարավից ցամաքածիս ու թառամածիս, արդյոք մեր երկրին, արդեն եկա՞ծ աղետները, թե ապագայում սպասվողները։
Ո՞վ մեզ այս բաներում ճառակից կլինի` մասնակցելով մեր տրտմությանը, ո՞վ մեզ կընկերանա՝ ցավակցելով մեր ողբին, կամ արձանների վրա փորագրելու։ Զարթի՛ր, Երեմիա, զարթի՛ր և մարգարեանալով հանդերձ ողբա այն, ինչ թշվառություններ որ կրեցինք և ինչ պիտի կրենք, գուշակիր, որ տգետ հովիվներ պետք է երևան գան, ինչպես (գուշակեց) Զաքարիասը իսրայելացիների համար։Ուսուցիչները տխմար ու ինքնահավան, իրենք իրենցից պատիվ գտած և ոչ աստծուց կոչված, փողով ընտրված և ոչ սուրբ հոգով, ոսկեսեր, նախանձոտ, թողած հեզությունը, որի մեջ աստված է բնակվում, և գայլ դարձած գիշատում են իրենց հոտերը։
Կրոնավորները կեղծավոր, ցուցամոլ, սնափառ, պատվամոլ, քան թե աստվածասեր։
Վիճակավորները հպարտ, դատարկապորտ, դատարկախոս, ծույլ, գիտություններն ու վարդապետական գրվածքներն ատող, առևտուր և կատակերգություններ սիրող։
Աշակերտները սովորելու մեջ ծույլ, սովորեցնելու մեջ փութաջան, որոնք դեռ չսովորած՝ աստվածաբան են։
Աշխարհականները ամբարտավան, ստահակ, մեծախոս, աշխատանքից խուսափող, արբեցող, վնասակար, ժառանգությունից փախչող։
Զինվորականները անարի, պարծենկոտ, զենք ատող, ծույլ, ցանկասեր, թուլամորթ, կողոպտիչ, գինեմոլ, ելուզակ, ավազակներին համաբարո։
Իշխանները ապստամբ, գողերին գողակից, կաշառակեր, կծծի, ժլատ, ագահ, հափշտակող, երկիր ավերող, աղտեղասեր, ստրուկներին համախոհ։
Դատավորները տմարդի, ստախոս, խաբող, կաշառակեր, իրավունքը չպաշտպանող, անկայուն, ընդդիմացող։
Եվ առհասարակ սերն ու ամոթը ամենքից վերացած։
Եվ ի՞նչ կա այս բոլորի դիմաց, եթե ոչ այն, որ աստված մեզ անտես է արել, և տարրերը փոխել են իրենց բնույթը, գարունը երաշտացած, ամառը սաստիկ անձրևային, աշունը ձմեռ դարձած, ձմեռը սաստիկ ցուրտ, մրրկալից և երկարատև։ Քամիները բքաբեր ու խորշակաբեր, ցավեր տարածող, ամպերը կայծակներ թափող, կարկտաբեր. անձրևներն անժամանակ և անօգուտ, եղանակը դաժան, եղյամաբեր. ջրերի ավելանալը անօգուտ, իսկ պակասելը՝ չափազանց. հողի պտուղների անբերրիություն և անասունների անաճելություն, այլև երկրաշարժեր և սասանումներ։ Եվ այս բոլորի վրա ամեն կողմից խռովություն, համաձայն այն խոսքի, թե ամբարիշտներին խաղաղություն չկա։
Որովհետև (մեզ) տիրեցին խստասիրտ ու չար թագավորներ, որոնք ծանր, դժվարակիր բեռներ են բարձում, անտանելի հրամաններ են տալիս, կառավարիչները կարգ չեն պահպանում, անողորմ են, սիրելիները դավաճանված են, թշնամիները զորացած, հավատը ծախսվում է այս ունայն կյանքի համար։ Ավազակներ են գալիս անհատնում և շատ կողմերից, տները թալանվում են, ստացվածքները հափշտակվում, գլխավոր մարդիկ կապվում են, հայտնի անձեր բանտարկվում են, դեպի օտարություն են աքսորվում ազնվականները, անթիվ նեղություններ են կրում ռամիկները, առնվում են քաղաքներ, քանդվում են ամրոցներ, ավերվում են ավաններ, հրդեհվում են շինություններ, անվերջ սովեր և հիվանդություններ և բազմատեսակ համաճարակներ։
Աստվածապաշտությունը մոռացված է, և կա դժոխքի ակնկալություն։
Սրանից թող փրկի Քրիստոս աստված մեզ և բոլորին, որոնք ճշմարտությամբ երկրպագում են նրան։ Նրան փա՜ռք բոլոր արարածներից, ամեն։
Հարցարան

Exercises: countable and ancauntable nouns

A bear is drinking some tea and the other is drinking some coffee.
They aren't drinking any milk.
They are eating some cookies. They aren't eating any apples.
There is a plate with a lot of cookies.
There isnt a bottle of water on the table.

The bear s are having lunch. A bear is eating some hamburger and some fries, the other bear is eating a piece of pizza.

They are drinking some Coke.

Ther aren't eating any meat.

There is a bottle of ketchup and a bottle of mustard on the table.

Կոմիտաս...

Յ.Գ. Ներսս կկարդաք ներսի թղթերի մէջ, իսկ դուրսս՝ դըրսի:
Բոլոլին նոլից բալեւ եմ գլում, սատ ապլիք, ուլախ լինեք, չալը չոլում չոլանայ, իսկ սատանան կուլանայ: Ամէն:

Կար ու չըկար, Մի մոծակ կար: Բզզաց, Դզզաց Եկաւ, Նըստաւ Ճակտին վերան, Բացաւ բերան, Հանեց իր փուշ, Ու եկաւ կուչ, Ձայնը կըտրեց,

Ինձի խաբեց Կըծեց, ծակեց, Թույնը թափեց, Նըշան դըրաւ Ելաւ, թըռաւ: «Մոծա՛կ անկոչ, Երկարապոչ, Դու բան չունե՞ս, Դու քուն չունե՞ս, Իմ ճակատիս Դու ի՞նչ ունես»:

«Այդ պարտքըս է, Բայց ինձ լըսէ: Սազով, Նազով, Ձայն եմ տալիս, Այնպէս գալիս: Զգուշացիր Դու մըլակից, Որ կըծում է Կաշու տակից»:

Հովհաննես Թումանյանին 1908, 8 հունիս, Ս.Էջմիածին

Սիրելի՛ Յովհաննէս,
Էջմիածին չեկար, մոծակից վախեցար. էդ պիծի մոծակն ի՞նչ է, որ մարդս նորանէն վախենայ, ես քեզ այնպիսի տեղ տայի, որ մոծակ չէ, մոծակի աղբէրն իր ճտերով չէր կարող մուտք գործել:
Բան չունեմ ասելու: Ուզում ես Դիլիջան, բարի՛. դաշնամուրի հոգ մի՛ անիր. իմ գալու կամ քո գալուդ նպատակն է լինելու միայն ևէթ բառերը՝ բանաստեղծութիւնը լրացնել դերակատարներով և երգերով, մի խօսքով՝ կազմել լիբրէթթօն: Իսկ միւս բաները՝ երաժշտականը, կկազմեմ ես միայն Էջմիածնում, ուր իմ սենեակում հարկաւոր յարմարութիւններն էլ կան ինձ համար:
Մանրամասն ծրագիրներս կպատմեմ, երբ տեսնուենք, շատ դժուար է երաժշտութեան մասին գրով խօսել-բացատրուելը:
Առ այժմ ես էլ եմ զբաղուած. մինչև ամսիս վերջը շտապ գործեր ունեմ հասցնելու եվրոպական թերթերի համար, յետոյ մասամբ ազատ եմ: Ես որոշել եմ այս ամառն անցնել Էջմիածնում, բայց մի 10 օրով կգամ Դիլիջան, մինչև «Անուշը» լրացնենք:
Իշխանուհի Թումանեանին յատկապէս բարևներս յիշիր:
Քեզ, տիկնոջ, ճտիկներիդ էլ մի բոլ գնացքով սիրալիր ողջոյններս:
Համբոյրներով՝
քո Կոմիտաս

Կոմիտաս...

Այստեղ

Կոմիտասի նամակները

Մարգարիտ Բաբայանին 1906, 8 դեկտեմբեր, Փարիզ

Սիրելի՛ օրիորդ Մարգարիտ,

Ձեր նամակն ինձ շատ մխիթարեց, բայց և այնպէս, մարդիկ հաւատում են աւելի վատ 

լուրերին, քան լաւերին. և անուանարկուածը երկար ջանք պէտք է գործ դնէ, որ կարողանայ

անպիտանների միտքն էլ մաքրէ: Բայց կասէք, ի՞նչ փոյթ, թող չարն իր չարութեան մէջ 

խեղդուի: Իրաւ է, ես էլ եմ կրկնում ժողովրդի հետ այն վեհ միտքը, թէ՝ «գէշ մարդու օր արևը

սև հողի տակով արէք». Միևնոյն ժամանակ աջ ու ձախ եմ նայում, տեսնում, որ մարդիկ

 առաւել վատահոգի են, քան բարեհոգի. չկան, եթէ կան, չեն երևում այնպիսիները, որոնք

չարերի վերայ արհամարհանք տածեն. ընդհակառակը, մարդկային թոյլ և շատ տկար

 կողմերից մէկն էլ այն է, որ լսածին հաւատալ են ուզում առանց ճշմարտութեան կշիռ

 ունենալու, այո՛, շատ հեշտ է դատելը՝ մանաւանդ ուրիշին, բայց դատուել ո՞վ է ցանկանում.

 մարդասպանը նոյնիսկ դատից խուսափում է, ո՜ւր մնաց անմեղն ու անպարտը: Ես էլ, թէև

 ներսս բոլորովին մաքուր ու ջինջ է, ինչպէս պայծառ ու յստակ վտակ, բայց չար մարդիկ քար

են ձգում ու պղտորում:

Անշուշտ, կանցնէ պղտորումը, էլի վճիտ կլինի, բայց և այնպէս պղտորելուց յետոյ: Գէթ մի

 այնպիսի չար բան արած լինէի, որ անպատուաբեր լինէր իմ կոչման, սիրտս չէր ցաւի, կասէի՝ 

«հնձիր ցանածդ»: Բայց չարի բերանը չոփ է լցրած: Էլի մոռացել եմ բոլոր բաները, իմ ազնիւ

, հաւատարիմ նուագարանս, որ հասարակ սնդուկ է, մետաղի թելով, նա՛ անգամ ինձ

հասկանում է, եւ ես իմ սիրտը բաց եմ անում նորա առաջ, նա ինձ կարեկցում է, որպէս ինքս

 կցանկանայի, նա ինձ հասկանում է, որպէս ես ինքս ինձ, նա ինձ մխիթարում է՝ իմ սրտից

 բխած հեծկլտանքների արձագանքն ինձ անդրադարձնելով, և ես էլի մխիթարում եմ ինձ և 

ասում, որ կայ բնութեան մէջ մի ազնիւ բան՝ գեղարուեստ, որին ամենքը մատչելի չեն, և հէնց 

այնտեղ եմ գտնում իմ անդորրութիւնը և հանգստութիւնը և զգում եմ, որ մի վայրկեան հեռու 

եմ սլացել աշխարհի անօրէնութիւններից: Ցաւն անցաւ, սպին մնաց:

Աստուած իրանց բարին տայ:

Վաղը կգամ և տետրակներն էլ հետս կբերեմ:

Շատ ու շատ բարև բոլորիդ:

Ձեր անձնուէր

Կոմիտաս

Կոմիտաս. Ալ այլուղ

Цель экологии

 Нажмите тут.

Խիկար իմաստուն. Առակ

Խիկարը մի շաբաթ հիվանդացավ և երբ դժգույն, հալումաշ եղած անցնում էր հասարակական զբոսարանից, մի երիտասարդ ասաց.
- Տեսեք, նոր Եզոպոսին:
- Այո, ես Եզոպոսն եմ, որովհետև նման խոսեցնում եմ անասուններին,- ասաց Խիկարը և քայլերը դեպի վարսավիրանոց ուղղեց:
Սափրիչը հաճախորդ չուներ և ուրախությամբ ընդունեց Խիկարին, բայց նոր էր օճառել նրա երեսը, երբ հանկարծ երևաց Խիկարի պարտատերերից մեկը և ասաց.
- Հենց հիմա փողը տուր:
- Գոնե համբերեցեք մինչև սափրվելս,- ասաց խիկարը:
- Լավ,- համաձայնեց պարտատերը:
- Վկա եղեք, պարոն սափրիչ, որ խոստացավ փող չուզել մինչև սափրվելս,- ասաց Խիկարը, սրբեց երեսի օճռը և արագ քայլերով դուրս եկավ վարսավիրանոցից:
Ասում են, որ նա իր կյանքում այլևս երբեք չսափրվեց... Բայց դա ճիշտ չէ. նա սափրվեց մի շաբաթ հետո և նույն օրը վճարեց պարտքը:
Երբ Խիկարը նոր էր սովորելու եկել, ամենից շատ նրա վրա ծիծաղում էր վաճառականի որդի Նիկոլայ Ազնաուրովը: Նրա հայրը քաղաքի ջոջերից էր, ուստի նա որքան էլ վատ էր սովորում, դարձյալ լավ գնահատական էր ստանում: Սակայն նա գրավորներից շատ էր նեղվում, ու երբ պարզվեց, որ դասարանի ամենից խելոք աշակերտը Խիկարն է, Նիկոլայը նստեց նրա մոտ և սկսեց նրա գրավորներն արտագրել: Նույն գրավորի համար նա ստանում էր 5 գնահատական, իսկ Խիկարը՝ 4:
Մի օր Խիկարը որոշեց այդ անարդարության համար վրեժ լուծել և իր գրավորի վերջում լատիներեն գրեց. << Ես էշ եմ>>: Նիկոլայ Ազնաուրովն իսկույն արտագրեց և առանց իմաստը հասկանալու, ներկայացրեց ուսուցչին:
Գրավորների ստուգումից հետո ուսուցիչը հիացավ խիկարի խորամանկությամբ և դեպքը պատմեց մյուս ուսուցիչներին:
Հաջորդ օրն ամբողջ դպրոցում տարածվեց այս զվարճալի պատմությունը, և Նիկոլայ Ազնաուրովը մի ամիս ամաչում էր դպրոց գալ:

Դասարանական աշխատանք. Խիկար իմաստունի առակը

Մի օր, երբ Խիկարը աշխատանքից հոգնած՝ ծառի ստվերի տակ հանգստանում էր, երևաց գյուղապետը:
Պապը հիվանդ էր, և ծանր ու տխուր մտքեր էին պաշարել Խիկարին:
- Դու ո՞վ ես, ինչացո՞ւ ես, որ ինձ տեսնելիս տեղիցդ վեր չես կենում,- ասաց գյուղապետը:
ճ Ես ոչինչ եմ,- պատասխանեց Խիկարը:
- Ի՞նչ է նշանակում ոչինչ,- Հարցրեց գյուղապետը զարմացած:
- Ոչինչը նշանակում է ոչինչ, իսկ դո՞ւ ով ես,- վիրավորված գյուղապետին դիմեց Խիկարը:
- Ես այս գյուղի պետն եմ, ապուշ, գյուղի պետը:
- Իսկ ի՞նչ պիտի լինես, եթե բարձրանաս:
- Քաղաքապետ:
- Իսկ հետո՞:
- Նահանգապետ:
- Հետո՞:
- Իշխան:
- Հետո՞:
- Հետո Թագավոր:
- Իսկ այդ բոլորից հետո՞:
- Հետո ոչինչ:
- Իսկ ես այդ ոչինչն եմ,- ասաց խիկարը հպարտ:
- Կորիր աչքիցս, դու արժանի չես արևի երեսը տեսնելու,- բարկացավ գյուղապետը:
- Դրա համար էլ ստվերի տակ եմ նստել,- ասաց Խիկարը:

Термин экология

Смотрите по ссылке     

Природоохранные зоны Армении

Описание фотографии: Дикая пшеница Эребунийского заповедника - Однозернянка араратская.

Наскальные рисунки

Наскальные рисунки – это изображения, нанесенные краской, высеченные или нацарапанные на скалах, каменных блоках, сводах пещер. В долине Валь-Камоника на северо-востоке итальянской области Ломбардия, в предгорьях Центральных Альп обнаружены тысячи наскальных рисунков, на которых изображены сцены быта и охоты, предметы, животные и пр. — на 24 ООО скал и каменных глыб сохранилось около 300 тыс. изображений.

Где самое большое собрание наскальных рисунков

В петроглифах – как называют знаки, высеченные на камнях, — отражена история первобытных людей, населявших Валь-Камонику на протяжении многих тысяч лет. Самым древним петроглифам более 8 тыс. лет. Они относятся к периоду верхнего палеолита и изображают зверей и сцены охоты. Во время неолита появились изображения бытовых сцен и ритуальных обрядов.

С началом бронзового века первобытные художники высекали уже целые наскальные композиции: сцены повседневной жизни, войны, похоронных обрядов. Рисунки железного века (начало 1-го тысячелетия до н. э.) принадлежат художникам народа, или племени, камунов, отсюда и название долины — Камоника. Именно в ту эпоху была создана большая часть изученных наскальных росписей: человеческие фигурки, огромные лица, лабиринты и разнообразные знаки. «Рисовали» одним из двух способов: или выбивали рисунок в камне — в то время, вероятно, били камнем по острому кусочку кремня, – или наносили его заостренным металлическим или каменным орудием. Причем техника древних изображений все время совершенствовалась. Последние петроглифы Валь-Камоники относятся уже к концу I в. до н. э., когда эта территория была завоевана римлянами, которые вынудили местное племя покинуть древние и обжитые места.

 Самые интересные факты

Необычайные «гравюры» в долине Камоника обнаружили только в 1909 г., когда на них случайно наткнулся географ из Брешии Вальтер Ленг. Жители долины про эти рисунки, конечно, знали, но одни не придавали наскальным рисункам никакого значения и пренебрежительно называли их карикатурами, а другие, возможно, считали, что эти рисунки сохранились с древних веков, когда процветали магия и колдовство. Ок. 15 тыс. лет назад первобытные художники украсили наскальными росписями пещеру Ласко на юго-западе Франции. Стены пещеры сплошь покрыты удивительными • изображениями животных – быков, зубров, носорогов, лошадей, оленей, нарисованными в натуральную величину охрой, сажей и обведенными темными контурами, – всего более 500 изображений. В целях сохран- • ности памятника в 1980 г. недалеко от пещеры Ласко была создана копия двух ее залов.

Эрнест Геккель

Термин "Экология" впервые в науку ввел немецкий ученый Эрнест Геккель в 1866 г. Экология - наука о взаимосвязи организмов и их сообществ между собой и окружающей средой, о структуре и закономерности функционирования надвидовых систем (биоценозов, биогеоценозов, биосферы).

Что такое Экология

Экология - это наука, которая изучает, как человек, животные и растения сосуществуют в одном жизненном пространстве и как влияют друг на друга.

Каждое растение и животное связано другими растениями и животными процессами передачи пищи, энергии и отходов. Экологи изучают эти взаимосвязи, объединяющие животных и растения в пищевые цепи и пирамиды.

ЕДИНАЯ ЦЕПЬ.

Всем живым существам для роста и развития необходима энергия. Растения используют энергию солнечного света для превращения веществ, содержащихся в почве, воде и воздухе, в питательные вещества. Насекомые поедают растения, а рыбы, птицы и другие животные - насекомых. Энергия по пищевой цепочке передается дальше. Когда живые существа умирают, их тела, разлагаясь, возвращают питательные вещества в почву, и процесс начинается заново.

ЭКОСИСТЕМЫ.

Экосистемы - это системы, в которые входят растения, животные, а также воздух, почва, климат и прочие элементы определенной среды обитания. В природе существует множество экосистем, например леса. Экосистема может быть крохотной маленький пруд или огромной - океан. 

Ջրային շուշանների լեգենդը

Կա մի գեղեցիկ լեգենդ ջրային շուշանների հայտնության մասին: Ինչ-որ ժամանակ թավուտ անտառում գտնվող բարձր ժայռի վրա գտնվում էր մի շատ գեղեցիկ դղյակ: Իսկ դրա մոտ գտնվող լճակում ապրում էր չար ոգի Նիքսան, որին ծառայում էին երկու երիտասարդ հրաշագործ ջրահարսեր: Ջրահարսերը հաճախ գալիս էին դղյակի մոտ դիտելու տոնախմբությունները, եւ այդտեղ էլ ծանոթացան երկու ասպետների հետ եւ սիրահարվեցին նրանց: Նիքսան նրանց թույլ էր տալիս զբոսնել այգում եւ ամրոցում, բայց մի պայմանով, որ նրանք պետք է կեսգիշերն վերադառնան:
   Երբ Նիքսան իմացավ իր ջրահարսների սիրո մասին, նա բարկացավ: Վրթովված նրանով, որ նրանք ուզւոմ են լքել նրան, որ ապրեն մարդկանց համար, ու որոշեց պարժել նրանց: Նա իր կախարդանքով այնպես արեց, որ ժամացույցի սլաքները մեկ ժամ հետ գնան:
  Ջրահարսները ուրախ զրուցում էին իրենց ասպետների հետ, քանի վոր ժամը դեռ 11-ն էր....Եվ ահա նրանք լսեցին, թե ինչպես եկեղեցու ժամացույցը զարկեց ժամը 12-ը: Խեղջ ջրահարսները վազեցին դեպի լճակը, ասպետներն էլ վազեցին նրանց ետեւից, բայց չհասցրեցին փրկել իրենց ջրահարսներին: Երբ ասպետները հասան լճակին, այն տեղում, որտեղ րոպե առաջ ջրահարսերի սպիրակ զգեստներն էին, հայտնվել էին երկու սպիտակ ջրաշուշան...
  Երկար ժամանակ ծաղկում էին ջրաշուշանները: Ասպետները երկար ժամանակ թախծում էին իրենց սիրելիների կորուստը:
  Աշնանը մոտ ջրաշուշանները թոշնեցին: Ասպետները մեկնեցին Ավետյաց երկիր արշավանքի եւ չվերադարձան:
  Լճակը սկսեց չորանալ: Շուտով ջուրը չհերիքեց ծեր Նիքսային ու նա խեղդվեց կիսաչոր լճակում:
  Հիմա այդ լճակը լրիվ չորացել է եւ այնտեղ ջուր չի լցվում նույնիսկ աշնանը, կամ գարնանային ջրհեղեղի ժամանակ: